Toreneindspelen (update)

Waarom tik ik 3+1 vs 3? Omdat ik het niet wil hebben over een 4 vs 3 meerderheid op dezelfde vleugel, maar over drie vs drie en één vrijpion op de andere vleugel. Het komt in elk toreneindspelboek voor en het zou moeten standaard kennis zijn bij elke +2000 elo schaker. Voor ik mijn eigen invulling hieraan geef, alvast dit artikel dat een goede inleiding geeft op dit eindspel. In dit artikel is zeker het fragment Fernandez Garcia-Kotronias de moeite waard om na te spelen. In deze stelling moet de witte koning inderdaad helemaal rond lopen om de zwarte pionnen van langs achter aan te vallen. Ik herinner me ook zo’n toreneindspel van Ivanchuk, die op een gelijkaardige manier won. Ook Magnus Carlsen toonde ooit hoe het moet tegen Erigaisi (zie screenshot bovenaan dit artikel).

Op zich zijn er zes varianten (onderstel steeds wit met de pluspion): witte toren achter de pion en de zwarte toren naast of voor de pion; witte toren naast de pion en zwarte toren voor of achter de pion en tenslotte witte toren voor de pion en zwarte toren naast of achter de pion.
Dat “naast” verdwijnt meestal snel voor de zwarte toren, aangezien hij op deze manier niet de pion kan tegenhouden – dat evolueert dan meestal snel in een zwarte toren voor de pion (een ongunstige situatie). Het spreekt voor zich dat de situatie met de witte toren achter de vrijpion de beste uitgangspositie is voor wit.

Gemakkelijk gewonnen is het eindspel KT3+1 vs KT3 niet – je moet over een goede techniek beschikken, zie bv deze recente +2500-partij, waarin het rechte pad verlaten werd.

De meest eenvoudige vorm van het eindspel is iets als onderstaande stellingen.

Wit wint de linkse stelling (de witte toren staat achter de pion en de zwarte toren is tot passiviteit veroordeeld), maar het moet nauwkeurig en het is een werkje waar geduld bij nodig is. Een mogelijk vervolg (computeranalyse) is bv onderstaand lijntje. Stockfish geeft al redelijk snel een voordeel aan van +2 voor wit, met het juiste plan: gewoon met de koning naar de pion lopen en deze ondersteunen in zijn opmars. Gezien de witte toren op a2 staat, zijn de pionnen beschermd en is de winstvoering quasi risicoloos. Een paar winstvoortzettingen zijn hierna gegeven.

Ook de stelling rechts is vlot gewonnen voor wit, hoewel zwart de beste opstelling voor zijn pionnen heeft bereikt. Stockfish geeft hier heel snel meer dan +3 aan.

Ik sluit af met een brouwsel van eigen makelij, dat verre van correct was. Recent had ik het nog in een blitzpartij - het spelniveau is navenant. In de partij stond het me vaag voor de geest dat ik de pion niet tot a2 mocht opspelen, maar dat veld voor de koning moest vrij laten – dat was inderdaad de winstweg geweest.

Tot slot nog een tip om af te sluiten: het wikipedia artikel over toreneindspelen is best de moeite waard. Het is me trouwens opgevallen dat het schaakspel de jongste jaren een grote sprong voorwaarts heeft gemaakt op wikipedia, zeker op vlak van openingstheorie, maar dus ook op vlak van eindspelen.